Blog Large Image Whole Post

Turcja – kraina łaźni, pasty cukrowej i bakławy [Podróże Manuka, cz. 20]

Turcja, kolejny tygiel kulturowy na Bliskim Wschodzie, słynie ze swoich łaźni. Odwiedzimy tradycyjny hammam, sprawdzimy przepis na pastę cukrową, dowiemy się, do czego poza kuchnią przydaje się ocet… i spróbujemy bakławy!

Istambuł, miasto na styku kontynentów, na rozdrożu cywilizacji, miejsce spotkań religii, kultur i kuchni. Wciągam do płuc wilgotne, morskie powietrze i idę rozejrzeć się po mieście. Planuję odwiedzić nie tylko wspaniałe meczety i dokształcić się z historii Turcji, ale też… porządnie się wykąpać!

Jak łaźnia, to tylko hammam!

Kiedy myślę o łaźni, od razu przychodzi mi na myśl hasło „łaźnia turecka”. Jej historia sięga starożytności i wiele dawnych, tradycyjnych łaźni – czyli hammamów, co po arabsku znaczy „łazienka” – przetrwało do dzisiaj. W XVI wieku w samym tylko Stambule było trzysta łaźni publicznych i ponad 4 tysiące prywatnych! Wymóg utrzymania higieny i rytualne ablucje to ważny aspekt islamu, ale ma też swoje „cywilne” zalety.

We wspaniale zdobionych hamamach obowiązuje cała łaźniowa procedura: przygotowujemy się w pomieszczeniu przejściowym, żeby nastawić ciało na wysokie temperatury. Potem przechodzimy do właściwego hammamu, gdzie może być nawet 55 stopni! Tam czeka nas peeling i masaż, a potem znów wracamy do pomieszczenia przejściowego na relaks. Ojj, muszę chyba się nawodnić po tej parówce… może łyk soku z tureckich granatów? Mało co tak orzeźwia!

Nieodłączną częścią kąpieli w łaźni jest, rzecz jasna, mydło – i tutaj też Turcja może się pochwalić naturalnymi skarbami. W hammamach można znaleźć nie tylko śliczne mydełka o kształcie i zapachu owoców, ale także rozmaite naturalne mydła wykonane na bazie oliwy czy oleju kokosowego, które wspaniale odżywiają skórę. Niektóre mają dodatki ziołowe – jak lawenda czy rumianek – można też natrafić na mydło z mleka koziego, idealne dla suchej skóry!

Pasta cukrowa… ale nie do jedzenia!

Na Bliskim Wschodzie, a już zwłaszcza w Turcji, kobiety od wieków wykorzystują pastę cukrową albo karmel do depilacji – to nie tylko sposób na pozbycie się niechcianych włosów, ale także na złuszczenie martwego naskórka. Można taką pastę stosować na ciepło albo na zimno (ale ostrożnie z tą ciepłą, można się poparzyć!). Idealna dla alergików – ma same naturalne składniki!

Przypadkiem podsłuchuję rozmowę dwóch ślicznych Turczynek przed łaźnią – jedna wylicza adresy zaprzyjaźnionych salonów kosmetycznych, a druga przekonuje, że najlepsza jest pasta do depilacji zrobiona w domu. Odważnie podchodzę, zagajam i szybko zapisuję przepis na domową pastę cukrową – rozumiecie, dla koleżanki…

Domowa pasta cukrowa:

• pół szklanki wody
• sok z połowy cytryny
• szklanka cukru
• łyżka miodu

Co dalej? Zagotować wodę w garnku, dodać pozostałe składniki i gotować na małym ogniu, cały czas mieszając. Pasta jest gotowa, kiedy osiągnie bursztynowy kolor.

Dziewczęta mają dla mnie jeszcze jeden sekret tureckich piękności: klasyczny ocet. To naturalny sposób na rozjaśnianie skóry i różnych jej przebarwień, przydaje się także jako remedium na trądzik, a nawet na podrażnienia po goleniu. Hmm, gdzie ta moja maszynka?

Dużo cukru w cukrze, czyli desery!

Zamiłowanie do słodyczy widać oczywiście także w tureckiej kuchni. Ta to jest dopiero miodem płynąca! Tutaj słodkie naprawdę znaczy słodkie, a najlepiej smakuje z mocną, aromatyczną turecką kawą. Oprócz standardowej dla tego regionu chałwy we wszystkich odmianach najbardziej znany turecki deser to bakława (albo baklava).

O, i tu się zaraz uaktywnia moje zamiłowanie do miodu: klasyczna bakława składa się bowiem z olbrzymiej ilości warstw cieniutkiego ciasta, przełożonego orzechami z miodem. Całość kroi się na małe kawałeczki, zapieka, a potem polewa syropem z wody, miodu, soku z cytryny i cukru. Dla niektórych ulipek, dla mnie – bomba! Ciekawe, jak miód manuka, mój imiennik rodem z Nowej Zelandii, będzie pasował do takiego tureckiego deseru? Muszę sprawdzić!

Tak, taki pomysł na zwiedzanie miasta mi się bardzo podoba: najpierw solidny spacer po okolicy, potem relaks w hammamie i pyszności razem z czarną kawą. Szkoda, że już pora wracać – pakuję do walizki kilka tureckich mydełek… może się jeszcze zmieści paczuszka z bakławą!

Zdjęcia:

• https://foter.com/photo2/hammam/
• https://pixabay.com/en/soap-purple-lavender-rose-shell-2726387/
• https://unsplash.com/photos/6EGQaO5WJjY

Turkmenistan – zapomniana kraina [Podróże Manuka, cz. 19]

Pustynia, podziemne jezioro i „wrota piekieł”… Turkmenistan należy do mniej znanych państw Azji Środkowej, ale kryje w sobie wiele niespodzianek. Najmilszą z nich jest wielka gościnność jego mieszkańców!

Turkmenistan to jeden z najrzadziej odwiedzanych krajów świata i bardzo ciekawi mnie, co w nim zastanę. Przylatuję do stolicy, czyli do Aszchabadu (nazwa ta znaczy dosłownie „miasto miłości”) i na szczęście od razu witam się z moim znajomym, Mergenem. Wsiadamy do dżipa (paliwo kosztuje tutaj grosze) i jedziemy zwiedzać.

Gościnność? Oczywiście!

„My, Turkmeni, jesteśmy bardzo gościnni”, mówi Mergen i faktycznie, nietrudno w Turkmenistanie o zaproszenie do wspólnego biesiadowania. Często można liczyć na takie zaproszenie przy okazji pielgrzymek, przy różnych rozsianych po kraju meczetach, w których pobożni wyznawcy dziękują za wszystkie, nawet najskromniejsze dobra otrzymane w życiu.

„Do życia nie potrzeba przecież wiele”, przekonuje mnie Mergen i opowiada, jak jego ojciec regularnie zwykł pielgrzymować w podzięce po prostu za swój nieduży dom i chleb powszedni. Przy tym chętnie dzielił się swoim szczęściem, zapraszając innych pielgrzymów na poczęstunek.

Prosto, ale smacznie

Ludzie pustyni jedzą proste potrawy, a zdecydowana większość Turkmenistanu to tereny pustynne, w tym słynna piaszczysta Kara-kum. Właśnie przez południowe krańce tej pustyni przed wiekami prowadził Jedwabny Szlak, którym karawany podróżowały między Europą, Bliskim Wschodem i Azją, przewożąc rozmaite dobra i towary. To kulturalne i geograficzne dziedzictwo zaważyło także na turkmeńskiej kuchni.

Turkmeńska biesiada – ta pielgrzymkowa i nie tylko – rzadko może obejść się bez dań z baraniny, jak pilaw serwowany z ryżem czy warzywami. Oprócz tego bardzo ważnym elementem codziennej kuchni są chlebki zwane çörek(wymawiamy jak „czorek”), przygotowywane zazwyczaj na kozim mleku. Pyszności! Mergen tłumaczy mi, że pieczenie chlebków to sztuka sama w sobie, a piec, w którym rosną, traktuje się jak święte centrum domu. Już nie mówiąc o tym, że gotowe çörki są traktowane jako ochronne amulety.

A deser (tak, wychodzi ze mnie łasuch)? Jada się tutaj podobne smakołyki, jak w innych krajach Azji Mniejszej i Środkowej (chałwa!), ale lokalną specjalnością są melony o miodowym posmaku. Mergen obiecuje mi zapakować kilka do bagażu, ja z kolei rewanżuję się słoikiem miodu manuka, mojego imiennika prosto z Nowej Zelandii.

Kąpiele w jeziorze… pod ziemią!

Niekiedy stepowy, niekiedy półpustynny turkmeński krajobraz kryje w sobie wiele niespodzianek – jedną z najsłynniejszych są tzw. „wrota piekieł”, płonące w Derweze nieprzerwanie od lat 70-tych. Ale znajdziemy tu także bardziej „wodne” niespodzianki, jak podziemne jezioro Kow Ata, leżące na głębokości 65 metrów. „Kąpiel tutaj to wspaniałe doświadczenie”, przekonuje Mergen.

Pływanie w podziemnej jaskini? Rzeczywiście, ciekawe przeżycie, ale też bardzo ożywcze dla ciała – taka kąpiel przynosi orzeźwienie w upalny dzień, pod ziemią wszak chłodniej i można skryć się przed skwarem. A wody Kow Ata zawierają przy tym dużo siarki, której dobroczynne działanie jest znane od lat.

Wykąpany i objedzony miodowymi melonami – skreślam kolejny kraj na mojej liście „do odwiedzenia”. Na długo zapamiętam turkmeńską gościnność, a następnym razem muszę przyjechać na święto znane jako… Dzień Melona!

Zdjęcia:

• https://pixabay.com/en/melons-cantaloupe-watermelon-848086/
• https://foter.com/fff/photo/44591629325/891d677f8f/
• https://foter.com/fff/photo/35616703412/4b66df5a06/

Izrael – Morze Martwe, różnorodna kultura i drogocenne olejki [Podróże Manuka, cz. 18]

Dzisiejszy Izrael to kraj pełen różnych kultur, religii i kuchni, ale surowe, pustynne warunki od tysiącleci pozostają niezmienne… jakich kosmetyków używano w czasach biblijnych i jak kąpać się w Morzu Martwym?

Ląduję w Tel Awiwie i od razu wpadam w objęcia mojej znajomej Efrat, która obiecuje zapoznać z tutejszą kuchnią i zawieźć nad Morze Martwe. Zaczynamy od hummusu (zgłodniałem po podróży…), doprawiamy filiżanką mocnej kawy, a potem ruszamy w drogę przez izraelski krajobraz.

Prosto z natury: starożytne olejki

O urodę dba się na terenach dzisiejszego Izraela już od czasów biblijnych – a niektóre receptury z powodzeniem można wykorzystać także dzisiaj. W Starym Testamencie wielokrotnie wspomniano o drogocennych olejkach, które zwykł stosować Izraelitki – na przykład, Estera namaszczała się „sześć miesięcy olejkiem mirrowym, a sześć miesięcy balsamami i kosmetykami kobiecymi” (Est 2,12).

W suchym bliskowschodnim klimacie trudno było (i jest) o wodę, stąd rozmaite olejki stanowiły dużą część specyfików wykorzystywanych do zabiegów higienicznych i kosmetycznych. Należy do nich także nieśmiertelna oliwa z oliwek, która sprawdzi się w domowym spa jako składnik maseczek czy peelingów. Efrat podsuwa mi pomysł na maskę do włosów: ¾ szklanki oliwy, do tego pół szklanki wytrawnego wina i szklanka jogurtu. Wmasowujemy we włosy i zostawiamy na 10 minut, potem wystarczy rozczesać i umyć zwykłym szamponem.

„Niektóre moje znajome lubią też naturalne kosmetyki podobne do tych, które przed laty stosowały Beduinki”, tłumaczy Efrat i wylicza kilka najbardziej typowych składników: wielbłądzie mleko czy rozmaite zioła i rośliny, jak kumin albo kolocynta, rodzaj dzikiego arbuza. Olej z kolocynty okazuje się wyjątkowo wydajny w produkcji mydeł, a sama roślina daje sobie radę w nawet najbardziej trudnych, pustynnych warunkach.

Kąpiele błotne i morskie

Morze Martwe to tak naprawdę wielkie, słone jezioro, które leży w najniższym punkcie na całej Ziemi. Od tysiącleci słynie ze swojego poziomu zasolenia – dzięki niemu można się utrzymać na powierzchni bez większego wysiłku!

Co prawda kąpiel nie należy do szczególnie przyjemnych – ojj, czuję wszystkie drobne zadrapania na ciele, już nie mówiąc o tym, że skóra trochę swędzi… ale dla urody można trochę pocierpieć. Efrat unosi się na wodzie jak korek tuż obok mnie, ale nie wytrzymuje zbyt długo i idzie się wypłukać pod zwykłym, słodkim prysznicem.

Gęsta, słona woda – zbawienna na wszystkie dolegliwości skórne – to tylko jedna z atrakcji Morza Martwego. Równie znane są kąpiele błotne: skwapliwie nacieram się błotem, które gromadzi się przy morskim brzegu i jest wyjątkowo bogate w różne składniki mineralne: magnez, wapń, siarkę… podobno już Kleopatra okładała się tutejszym błotem dla poprawy cery.

Dziś izraelskie elegantki przywożą znad morza całe słoiki wypełnione czarną mazią, ale nie ma to jak wytarzanie się w błocie na miejscu… to może jeszcze jedna warstwa?

Gdy akurat niezbyt po drodze nam nad Morze Martwe, możemy na szczęście skorzystać z dobrodziejstw morskiej kąpieli w zaciszu własnej wanny, na przykład dzięki własnoręcznie przygotowanemu peelingowi: trzeba zmieniać ¼ szklanki soli morskiej z połową szklanki olejku do masażu, można też dodać szczyptę sproszkowanych wodorostów albo kilkanaście kropel olejku lawendowego dla aromatu.

Kulinarny tygiel kulturowy

Zgłodniałem po tej kąpieli! Efrat  śmieje się, że woda „wyciąga” i że pora na kolejną porcję hummusu. Próbuję też falafeli, czyli kotlecików z mielonej ciecierzycy, wyjadam Efrat trochę szakszuki (jajka na smażonych pomidorach, pyszne!) i popijam sokiem ze świeżych pomarańczy. Och, wspaniale orzeźwia.

„My, Izraelczycy, jemy bardzo zdrowo!”, mówi Efrat i nie da się ukryć, tyle pysznych warzyw i owoców to na pewno zbawienna dieta. Kuchnia izraelska jest przy tym niezwykle różnorodna, to mieszanka przepisów i smaków z całego świata, żydowskich, arabskich i wielu innych. Na deser obowiązkowa chałwa!

Hmm, chyba wywożenie błotka znad Morza Martwego w zwykłym słoiku to nie jest dobry pomysł, jeśli idzie o kontrolę celną… ale za to zapas oliwy nie powinien sprawiać kłopotu. Upycham w walizce jeszcze dwie paczki chałwy, chyba się trochę uzależniłem…

Zdjęcia:

• Sól nad brzegiem: https://pixabay.com/en/dead-sea-israel-salt-water-nature-2118555/
• Kąpiel błotna: https://pixabay.com/en/dead-sea-sea-mud-israel-salt-sand-380745/

Iran – nieprzyjazny krajobraz, przyjaźni ludzie [Podróże Manuka, cz. 17]

Kraj owiany tajemnicą, mitami i przesądami, przed którym ostrzegają politycy. Do niedawna zamknięty, z roku na rok otwiera się przed światem coraz bardziej, ukazując swoje wspaniałe skarby i jedną z najstarszych i największych na świecie kultur.

Lotnisko w Teheranie. Czeka na mnie Amir, którego poznałem podczas jednej z moich podroży. Na co dzień żyje i pracuje w Teheranie jako taksówkarz.

Duże zaskoczenie

Kobiety w Iranie muszą ubierać się zgodnie z zasadami szariatu. Nie powinny się malować, ani ubierać tak, aby pokazać cokolwiek więcej niż twarz i dłonie. Tymczasem uwagę przykuwa intensywny makijaż, pomalowane paznokcie, eleganckie ubrania i chusty. Zamiast spodziewanej czerni, feeria barw.

Amir uśmiecha się widząc moja zdziwioną minę: – „Zakazy zakazami. A kobiety, sam widzisz”?

Faktycznie zamiast hidżabów kolorowe chusty, czadorów – manty, które jak śmieje się, puszczając do mnie oko Amir, są coraz krótsze i bardziej dopasowane. Wreszcie zamiast luźnych spodni – dopasowane leginsy. Słyszałem o zmianach, ale co innego zobaczyć je na to własne oczy.

Tzw. fashionistki to w Iranie twarz rewolucji obyczajowej. To, co u nas kojarzy się z rozrywką czy nawet próżnością, tutaj jest ważną, polityczną manifestacją. Kobiety zmieniają prawo i nie można ich już aresztować za niewłaściwie noszony hidżab albo trzymanie się mężczyzną za rękę na ulicy.

Nieco inaczej jest w północnej części miasta, tutaj kobiety o bardziej tradycyjnych poglądach częściej odziewają się od stóp do głów w czarne czadory. Obecnie jednak w Iranie to raczej kwestia wyboru, nie przymusu.

To, co jednak przede wszystkim urzeka, to wspaniali ludzie, ich uśmiech i życzliwość. Wszędzie jestem przyjmowany z ciekawością, ale i otwartymi ramionami. Prawdę powiedziawszy to dla mnie największe zaskoczenie.

Nie byłem amatorem ryżu

W domu wita mnie Omid, żona Amira, z przyjaciółką Szirin. Ryż i chleb to dwa podstawowe elementy kuchni irańskiej. Nie jestem fanem ryżu, ale po skosztowaniu sabzi polo z  miętą, pietruszką, szczypiorkiem i kolendrą, zdecydowanie zmieniam zdanie.

Na stole jeszcze tahdig, chrupiąca warstwa ryżu z jogurtem, pistacjami i szafranem. Zarówno smakowo, jak i wizualnie wszystko prezentuje się znakomicie. To nie koniec, jeszcze irański gulasz choreszami orazpolo z berberysem i baraniną.

Berberys przypomina nieco żurawinę, ma równie cierpki smak, a do tego przepiękny rubinowy kolor, który nadaje potrawie wyjątkowy charakter.

Po takiej uczcie, przez długi czas ciężko mi się ruszyć, ale Amir koniecznie chce mi pokazać Milad Tower – najwyższą w Iranie wieżę. Faktycznie niesamowity punkt widokowy na blisko ośmiomilionową metropolię.

Powrót do przeszłości

Następnego dnia po zjedzeniu smacznych omletów, które przypominają bardziej naszą jajecznicę oraz szklance niezwykle wyrazistej czarnej herbaty, wybieramy się do Persepolis, kiedyś jednego z najpiękniejszych miast starożytności.

Kilkaset kilometrów jazdy przez, z jednej strony fascynujące, a z drugiej strony nużące krajobrazy Iranu, godzinne rozmowy o polityce, snucie marzeń o Iranie wolnym od ajatollahów, w końcu zatrzymujemy się. Przystanek – Isfahan. Na moment oderwany od współczesnej polityki, przeniesiony zostałem, do krainy niczym z baśni, do miejsca, gdzie marzenia o wymarzonej Persji, spełniają się – Plac Naqsh-E Jahan.

Plastry na nosach

Na całym świecie, zabiegi chirurgii plastycznej to sprawa dyskretna, a nawet drażliwa. W Iranie jest odwrotnie, to powód do dumy. Plaster po operacji nosa noszony jest jeszcze przez miesiąc, a nawet kilka miesięcy. Według rządzących operacja plastyczna to nie forma buntu religijnego przeciwko konserwatywnej ideologii, ale nowy wyraz starych zwyczajów.

Najwięcej na świecie operacji plastycznych przeprowadza się właśnie w Iranie. Jednak dla Iranek zabieg korekty nosa to coś więcej niż poprawa urody. Wiele z nich traktuje operację jak manifestację swoich praw, dla innych to manifest statusu społecznego.

Włosy – powód do dumy czy przekleństwo?

Iranki bardzo dbają o włosy, to tutaj niekwestionowany symbol kobiecej urody. Żona mojego gospodarza raz w tygodniu kilka godzin przed kąpielą wciera we włosy i skórę głowy olejek z gorzkich migdałów i pozostaje z takim kompresem aż do wieczora.

Omid używa też mikstury na porost włosów bazującej na wyciągu z ziół, którą również wciera w skórę głowy.

Poza tym, jak opowiada, raz w tygodniu chodzi do fryzjera. Nie tylko po to, by je pielęgnować, ale także w sprawie depilacji.

– „Niestety, standardy w tej kwestii są u nas nieubłagane” – zauważa Omid.

Sposób na usuwanie zbędnego owłosienia to tutaj nitkowanie czyli depilacja za pomocą bawełnianej nitki, której dwa skrzyżowane końce pociera się w charakterystyczny sposób. Stanowi wspaniałą alternatywę np. dla wosku, nadaje się bowiem do każdego rodzaju skóry.

W Iranie nitkuje się również brwi. Nie chodzi o to, żeby zmienić ich kształt, ale by wydobyć ich charakter, precyzyjnie usuwając niepotrzebne, nawet najmniejsze włoski.

Mydło z krowiego tłuszczu

Omid do codziennej pielęgnacji i mycia twarzy używa sefidab, które jest mieszanką krowiego tłuszczu z rodzajem białej glinki. Działa jak peeling, usuwa zanieczyszczenia i martwy naskórek, a przy tym rozjaśnia i nawilża.

Zaopatrzony w olej z gorzkich migdałów, sefidab oraz inne irańskie mydełka o zapachu granatu, kardamonu, cynamonu itp., powoli zaczynam się pakować.

Będę tęsknił za moimi przemiłymi gospodarzami oraz jednym z najbardziej fascynujących krajów, w jakich byłem. Trzeba przyznać, że każdy spędzony tutaj dzień to kolejne odsłony miejsca pełnego zagadek, sprzeczności, a przede wszystkim otwartych ludzi, którzy codziennie sprawdzają, które z reguł islamu można by jeszcze bardziej obejść lub nagiąć.

Zdjęcia:

• https://foter.com/photo2/modern-hijab/
• https://pixabay.com/pl/ry%C5%BC-%C5%BCywno%C5%9Bci-zdrowe-kuchni-posi%C5%82ek-498688/
• https://pixabay.com/pl/myd%C5%82o-olej-migda%C5%82y-rdzeni-g%C4%85bka-2333391/
• https://pixabay.com/pl/persepolis-iran-archeologia-588885/
• https://unsplash.com/photos/C_mrDgXbP2g

Indie – świat kontrastów, ostrego jedzenia i magicznych olejków [Podróże Manuka, cz. 14]

Indie, kolebka wspaniałej cywilizacji, mieszanka religii, kraj niezwykłych cudów natury, ale i rąk człowieka. Zapachy, kolory, smaki, ale także wszechobecna bieda, tłok, hałas oraz bollywoodzki kicz. Dla jednych piękno w czystej postaci, źródło inspiracji, dla innych najgorszy koszmar. Jakie są Indie naprawdę?

Postanowiłem sprawdzić. Dlaczego właśnie teraz? Nie wiem, może zimne, szare dni, obejrzany niedawno fragment filmu „Padmaavat”, a może wreszcie niezwykle poruszająca i sugestywna Paulina Wilk?

Podróż samolotem dość długa, męcząca. Przesiadka w Moskwie. W końcu jednak jestem, wylądowałem. New Delhi, wczesny ranek, jeszcze trochę ciemno i dość przejmujący chłód, jakieś 6° C. Ale zaszczepiony przeciwko wzw, tężcowi, błonicy i nie wiem czemu tam jeszcze, ruszam na podbój Indii!

Tłoczne i nieco hałaśliwe New Delhi

Postanowiłem przenocować w Majnu Ka Tilla. Może trochę na uboczu, ale za to niedrogo i przede wszystkim spokojnie. Hotelik czysty, przyjemny, w przeciwieństwie do tego, co słyszałem o hotelach w New Delhi i przed czym mnie ostrzegano.

Obudziłem się koło dziesiątej, na zewnątrz zdecydowanie cieplej. Za radą jednej z recepcjonistek zjadłem channa bhatura, intensywne curry z ciecierzycy oraz tutejszy chlebek. Wypiłem chai, herbatę z mlekiem i przyprawami. Teraz mogę już zmierzyć się z wyzwaniem, jakim jest stolica Indii.

Niewiarygodne, indyjska taksówka może nie mieć świateł, może mieć problemy z hamulcami i niesprawnym zawieszeniem. Ale nie może zabraknąć klaksonu. Bez tego na tutejszej drodze jesteś nikim! Próba „pokojowego” przejazdu przez miasto zawsze skończy się bowiem tak samo – szalenie wolnym tempem i stratą czasu.

Tłoczne i hałaśliwe ulice Delhi

W końcu znalazłem się na Connaught Place – handlowym centrum miasta i pozostałości po czasach kolonialnych. Wyjątkowe miejsce, zarówno pod względem architektury jak atmosfery.

Drogą Rajpath docieram do India Gate, wizytówki miasta, znanej chyba na całym świecie. Bahai Lotus Temple – największa bahaistyczna świątynia w Indiach też robi wrażenie.

Magia naturalnych olejów

Indie to bez wątpienia kraj pięknych kobiet o egzotycznej urodzie. Nieskazitelna cera, długie i lśniące czarne włosy oraz niezwykle kobiecy sposób poruszania.

Jedna z Pań na tutejszym targu tłumaczy mi, że stosowanie w pielęgnacji naturalnych olejów, jak np. olej kokosowy, arganowy oraz licznych olejków eterycznych nie zmieniło się od lat, a kobiety pielęgnują swoją urodę w podobny sposób, w jaki robiły to ich matki i babki. Hinduski bardzo dbają także o depilację ciała oraz możliwie jasną skórę.

Na dzisiaj dość. Hałas, zgiełk, czuję, że zaczyna boleć mnie głowa. Postanowiłem zwiedzić okolicę mojego hostelu i coś zjeść. Wąskie uliczki, więc nie ma tuk tuków, tłumów i ciszej, przede wszystkim ciszej.

Wokół masa tybetańskich restauracji. To może coś na ruszt? Wybieram się do jednej z tutejszych knajpek… Wybór padł na paneer burgji. Ch…., ale ostre!

W Dehli spędziłem kilka dni. Niezwykłe wrażenie robi Lal Qila – Czerwony Fort, piękny zespół obronno-pałacowy z czerwonego piaskowca, pomnik mongolskiej potęgi. I oczywiście Taj Mahal. Mnóstwo zielonych papug, piękne trawniki i krzewy, a przede mną majestatyczne mauzoleum. Warto było tu przyjechać.

Czas na posiłek!

Hindusi niewątpliwie lubią dobrze i smacznie zjeść, najlepiej kilka potraw naraz. W tym przypadku doskonale sprawdza się thali. Podstawowymi składnikami są: dal, czyli rodzaj sosu, ryż, warzywa, pikle, ser, jogurt i chleb. W zależności od miejsca pobytu, regionalnych specjalności i typu lokalu można skosztować thali wegetariańskiego, mięsnego, a nawet słodkiego.

Warto się targować. Wymaga to wprawy i uporu, ale kiedy to na każde zawołanie – 100 rupii, odpowiadam twardo – 20, udaje sporo zaoszczędzić! W Indiach trzeba popróbować street food – samosa, pakora, chow mein, jest smacznie, świeżo i tanio. Absolutną koniecznością przy daniach głównych jest ćapati lub pyszne naa. Potrawy są bardzo ostre, dlatego dobrze mieć ze sobą wodę, butelkowaną. Lepiej nie pić wody z kranu ani napojów na ulicy.

Lecę do Goa

Goa to miejsce relaksu i jogi. Zatem rano zajęcia z jogi, a potem plaża i morze…

Palolem – najczystsza i najpiękniejsza plaża na południu Goa. Cudownie wyjść wcześnie rano, by zobaczyć wschód słońca, a o zachodzie obserwować wypływających na połów rybaków.

Wieczorem wody Morza Arabskiego roją się od świateł statków, kutrów majaczących w oddali na tle granatowej tafli wody – niesamowity widok!

Bombaj i koniec podróży

Wybierając się do Bombaju, ostatniego punktu podróży, zarezerwowałem nocleg w dzielnicy Fort. Znajduje się blisko wybrzeża Morza Arabskiego oraz słynnego hotelu Taj Mahal Palace i drugiej Bramy Indii.

W Fort mam okazję być świadkiem ślubu. Niecodziennego ślubu, dodajmy – ogromna ilość kolorowo ubranych ludzi, zespół muzyków grających tradycyjną muzykę indyjską, panna młoda cała w biżuterii. Ilość „błyskotek” jest ważna, ponieważ pokazuje status finansowy rodziny, tłumaczy mi jedna z obserwujących ślub kobiet.

Panna młoda ma też hennę na nogach i na rękach. Jedynie Pan młody odziany jest w bardziej standardowe ciuchy – biała koszula, mundu orazelegancki skórzany sandał.

Kapłan przekazuje pannie młodej girlandę wykonaną z kwiatów, ona wiesza ją na szyi wybranka. Pan młody robi to samo. Tempo muzyki wzrasta. Pan młody wkłada złoty pierścionek na palec narzeczonej, a panna młoda odwzajemnia się tym samym… Piękne chwile!

Daleko od ideału…

Bombaj to jednak także inne, mniej zachwycające widoki. To chyba miasto największych slumsów na świecie. Mieszka tu kilkanaście milionów ludzi, a ogromna część z nich żyje w skrajnym ubóstwie. Wszędzie zalegają stosy śmieci, pomiędzy którymi przechadzają się święte krowy, biegają psy, a co jakiś czas przemknie sporych rozmiarów szczur.

Następnego dnia jadę na lotnisko, znowu anarchia i delikatnie mówiąc nonszalancja indyjskich kierowców, którzy wierzą w życie po śmierci.

Pomimo tego, pokochałem Hindusów! Za co? Za duchowość, różnorodność kulturową i religijną, a przede wszystkim za ich gościnność.

Indie to niewątpliwie kraj kontrastów, w którym bieda miesza się z bogactwem, a tradycja z nowoczesnością, kraj, który w urzekający sposób jest absurdalny pod każdym względem. Dlatego też nie wierzcie nikomu, kto będzie zachęcał was, by odwiedzić Indie lub odradzał wam wyjazd. To po prostu trzeba przeżyć samemu…

Zdjęcia:

https://pixabay.com/pl/delhi-drogi-indie-chaos-282933/

https://pixabay.com/pl/asia-riksza-asian-bangkok-samoch%C3%B3d-2179107/

https://pixabay.com/pl/samosa-fast-food-sri-lanka-indyjski-165850/

https://pixabay.com/pl/kobiety-pla%C5%BCa-woda-kobieta-morze-1664925/

https://pixabay.com/pl/henna-r%C4%99ce-mehendi-dese%C5%84-kobiet-691901/

Arabia Saudyjska – kraina wody różanej, olejków arganowych i kardamonu [Podróże Manuka, cz. 13]

Pełna kontrastów Arabia Saudyjska, kraj w środku pustyni, ze stolicą pełną luksusowych budynków… poznajcie arabski eliksir młodości i jedną z najdroższych przypraw świata!

Żeby lepiej zapoznać się z tym tajemniczym krajem, umawiam się z Emily, moją koleżanką z Nowej Zelandii, która od dwóch lat mieszka w Rijadzie i uczy angielskiego na uczelni dla kobiet. Opowiada mi o arabskiej kulturze i przy okazji podrzuca kilka „urodowych trików”, których nauczyła się od poznanych podczas zajęć Saudyjek.

Arabki słyną z pięknych oczu w migdałowym kształcie, promiennej, oliwkowej cery i starannie wyprofilowanych brwi. W Arabii Saudyjskiej kobiety szczególnie zwracają uwagę na odpowiedni wygląd twarzy i dłoni – zazwyczaj tylko tyle pokazują światu, ponieważ z uwagi na wymogi obyczajowe noszą abaje (długie, luźne szaty) i chusty zakrywające włosy.

Wysokiej jakości abają, torebką czy butami mogą zademonstrować swój wysoki status społeczny. Do tego, rzecz jasna, nienaganny makijaż… i można ruszać na zakupy do luksusowego centrum handlowego.

Stolica Arabii Saudyjskiej, Rijad, nocą – feeria świateł i luksusowe wieżowce.

Pachnie, nawilża, odświeża… czyli niezastąpiona woda różana!

Słodko pachnąca i znacznie łatwiejsza w uzyskaniu niż olejek – woda różana to jeden z najbardziej znanych kosmetyków Bliskiego Wschodu. Arabki wykorzystują ją od wieków do pielęgnacji skóry i włosów – woda różana ma bowiem całe mnóstwo zastosowań: łagodzi oparzenia słoneczne i trądzik, odświeża, zapobiega puszeniu się włosów, a nawet może wystąpić w roli środka do demakijażu.

Wodę różaną bardzo łatwo można przyrządzić w domu: wystarczy kilka kwiatów róży i gorąca woda! Obrywamy płatki z róż i starannie płuczemy je w chłodnej wodzie, po czym wrzucamy do garnka. Zalewamy je dwiema szklankami wrzącej wody, przykrywamy i czekamy, aż ostygnie. Potem wystarczy odcedzić namoczone płatki, a gotową wodę można przechowywać w lodówce do tygodnia. Używamy na przykład jako klasycznego toniku!

Emily podsuwa mi też patent na wykorzystanie wody różanej i dobrodziejstw nowoczesnej technologii, a dokładniej… zamrażarki! No tak, to luksus nie zawsze dostępny w pustynnej  oazie. Chodzi o zamrożenie wody różanej w formie małych kosteczek – w woreczku czy specjalnym pudełku. Potem bierzemy jedną różaną kostkę i przecieramy skórę na twarzy i szyi, aż kosteczka zupełnie stopnieje, i pozostawiamy do wyschnięcia.

„Woda różana lekko napina skórę i zmniejsza widoczność porów, to jedno, ale w takiej zamrożonej formie sprawia, że krew krąży szybciej i mamy piękne rumieńce!”, wyjaśnia Emily, której o patencie opowiedziała znajoma Saudyjka. „Robię to raz albo dwa razy na tydzień, chyba, że upał jest nie do zniesienia, to wtedy częściej”.

Woda różana to jeden z najstarszych kosmetyków, stosowanych na Bliskim Wschodzie

Olej arganowy

Równie ważnym naturalnym kosmetykiem, stosowanym od stuleci przez Arabki, jest olej arganowy, wytwarzany z drzewa arganowego (arganii żelaznej) – na jeden litr olej trzeba zużyć ponad 35 kilogramów owoców! To złocisty eliksir piękności, którego z powodzeniem można użyć jako nawilżającego balsamu albo maseczki regenerującej włosy.

W suchym, wymagającym klimacie Arabii Saudyjskim ochrona skóry przed palącym słońcem to konieczność. Olej arganowy natłuszcza skórę i chroni ją, sprawdzi się też do pielęgnacji paznokci – kilka kropel wtartych w płytkę paznokcia wzmocni ją i zregeneruje. Można też moczyć dłonie w roztworze oleju z ciepłą wodą, wystarczy nawet pięć minut takiej nawilżającej kąpieli, aby osiągnąć zbawienny efekt!

„Olej arganowy jest znany też jako eliksir młodości, bo podobno działa przeciwzmarszczkowo!”, zdradza mi Emily. „Dam ci znać, jak się sprawdzi… za parę lat!”, śmieje się.

Olej arganowy, pozyskiwany z owoców arganii żelaznej, to drugi słynny naturalny arabski kosmetyk, zwany „eliksirem urody”, a nawet „eliksirem młodości”!

Kardamon, czyli jedna z najdroższych przypraw świata

Wieść niesie, że Saudyjczycy uwielbiają kardamon, importują bardzo duże jego ilości i dodają go do całego szeregu dań. Czarna kawa z kardamonem to jeden z symboli arabskiej gościnności i świetnie współgra z lokalnymi słodkościami, na przykład z  luqaimat, drobnymi pączuszkami zanurzonymi w miodzie. Jestem pewien, że mój imiennik, Miód Manuka z Nowej Zelandii, dobrze by się spisał przy tym deserze!

Kardamon ma też różne inne właściwości, oczyszczające czy wzmagające apetyt. Napar z kardamonu – garść ziaren zalana szklanką gorącej wody – z kolei dobrze rozgrzewa i przyda się w zimniejszych klimatach. Przyprawa ta jest też uważana za silny afrodyzjak… zastanawiam się, czy tak samo działają balsamy z olejkiem kardamonowym?

Kardamon, ulubiona przyprawa Saudyjczyków, dodaje wyjątkowego aromatu czarnej kawie.

Tak, tym razem, jeśli chodzi o przywożenie pamiątek, nie będę miał problemów… pół walizki zajmują buteleczki z olejem arganowym, a drugie pół buteleczki z wodą różaną… mam nadzieję, że nic mi się nie rozbije po drodze… i że zmieści się jeszcze mała paczuszka kardamonu!

Zdjęcia:

Rijad: https://pixabay.com/en/riyadh-saudi-arabia-city-night-2197496/

Woda różana: https://pixabay.com/en/rose-water-glass-blossom-bloom-3411891/

Olej arganowy: https://pixabay.com/en/gold-traditional-argan-oils-3141304/

Kardamon: https://pixabay.com/en/cardamom-spices-food-ingredient-390599/

Malezja – wilgotny świat wody kokosowej i herbaty [Podróże Manuka, cz. 12]

Półwysep Malajski i Borneo – czas na podróż do Malezji! Wyjątkowo wilgotny klimat i najstarsze lasy deszczowe na ziemi, a do tego malownicze plantacje herbaty… jak dbać o nawodnienie w Malezji i na co dobrze działa lokalna, czarna herbata?

Witaj, Kuala Lumpur! Już z okna samolotu dostrzegam słynne bliźniacze wieże. Wsiadam do taksówki i jadę odwiedzić moich znajomych, Nurul i Ahmada. Nie mogę się nadziwić podczas jazdy po mieście, że co zakręt, to zupełnie inna atmosfera.

Malezja to prawdziwy tygiel kultur i religii – w tym niewiele większym od Polski kraju spotykają się trzy światy: Hindusów, Chińczyków i Malajów. A to wszystko w niezwykłych okolicznościach przyrody!

Lasy równikowe i bujna zieleń

Nurul i Ahmad mieszkają na obrzeżach Kuala Lumpur, ale nie potrzebują wyprawiać się daleko, by doświadczyć malezyjskiej przyrody. Prawie trzy czwarte kraju pokryte jest bujnym, gęstym lasem równikowym. W Malezji bardzo dba się o naturalne piękno, działa tutaj kilkadziesiąt rezerwatów i parków narodowych – jeden z nich powstał w dżungli, która liczy sobie ponad 130 milionów lat!

Wybieramy się na wycieczkę do dżungli: Taman Negara, jeden z najstarszych lasów deszczowych na świecie, to miejsce pełne ekstremalnych doznań: 100% wilgoci w powietrzu potrafi utrudnić oddychanie już po kilku krokach… upał i duchota w połączeniu z półmrokiem tropikalnego lasu zapewniają niezapomniane doświadczenia. Wypocę i spalę trochę kalorii, odbiję sobie to potem w pysznych malezyjskich deserach…

Wycieczka do parku Taman Negara, do prawdziwej dżungli, może być prawdziwym wyzwaniem… ale można też wybrać wersję łatwiejszą i popłynąć łódką!

Zwykła woda urody doda, ale ta kokosowa też!

Wracamy z dżungli, cali zmęczeni, a Nurul przypomina mi, żebym pił dużo wody, nie tylko podczas wycieczek do dżungli – w wilgotnym i parnym klimacie Półwyspu Malajskiego nawadnianie organizmu od wewnątrz i od zewnątrz to absolutna konieczność. Dosładzam sobie wodę do smaku moim imiennikiem, miodem manuka z Nowej Zelandii, od razu lepiej smakuje!

Nawilżanie skóry to zresztą ważny element codziennej pielęgnacji Malezyjek. Zaglądam na półeczkę z kosmetykami Nurul: faktycznie, kremów nawilżających cała masa… „Ale bez sporej dawki wody i tak nic nie pomaga”, śmieje się dziewczyna.

Dowiaduję się też, że obok zwykłej butelkowanej wody na urodę wspaniale działa woda kokosowa. Pita prosto z owoca kokosu nie tylko orzeźwia w gorące dni, ale także dostarcza skórze wielu minerałów.

Po drodze kupujemy na ulicznym straganie trzy kokosy i od razu wypijamy ich zawartość. Okazuje się, że woda kokosowa to naturalny kosmetyk szeroko stosowany w całej Azji Południowo-Wschodniej. Można ją wykorzystać jako tonik, nakładając odrobinę na zwykły wacik kosmetyczny, w formie mgiełki do ciała, a nawet jako środek pielęgnacji włosów.

„Raz w tygodniu płuczę włosy mieszanką wody kokosowej i cytryny”, mówi mi Nurul. Wystarczy wymieszać ćwierć szklanki wody kokosowej z łyżeczką soku z cytryny i taką miksturą przez pięć minut masować skórę głowy oraz włosy. Następnie trzeba zostawić do wchłonięcia na kilkanaście minut i spłukać.

Woda kokosowa – nie mylić z mleczkiem kokosowym! – to orzeźwiający napój, idealny na parny malezyjski klimat

Ale herbata też być musi!

Malezja to kolejny azjatycki kraj, w którym nie sposób wyobrazić sobie codziennych posiłków bez towarzystwa aromatycznej herbaty. Turyści chętnie odwiedzają góry Cameron Highlands, gdzie znajdują się tarasowe plantacje herbaty.

Malezyjski klimat i stała temperatura w okolicy plantacji sprawiają, że liście herbaty można tu zbierać przez cały rok, właściwie co trzy-cztery tygodnie!

Większość malezyjskiej herbaty trafia na rynek lokalny. „Uwielbiam naszą czarną herbatę”, mówi Nulur. „Filiżanka pita wieczorem wspaniale odpręża po całym dniu biegania i załatwiania”. Ahmad dodaje, że zawsze popijał herbatę podczas nauki. „Poprawia koncentrację, tylko lepiej pić ją bez dodatków”, przestrzega. Aha, czyli słodzenie miodem odpada…

Tarasowe wzgórza plantacji herbaty w Cameron Highlands – oaza spokoju dla turystów i źródło pysznej, czarnej herbaty

Woda kokosowa w butelce niestety nie smakuje tak, jak świeża, prosto z drzewa… ale przynajmniej kilka paczek herbaty mogę zabrać na pamiątkę. Ten wilgotny klimat trochę daje się we znaki, następny raz muszę odwiedzić jakąś malezyjską plażę dla równowagi po tej dżungli!

Zdjęcia:

Kokos: https://pixabay.com/en/coco-coconut-water-cocktail-drink-607349/

Plantacja: https://pixabay.com/en/malaysia-tea-plantation-travel-1536865/

Park: https://pixabay.com/en/taman-negara-national-park-nature-2391556/

Mongolia – kraina stepów, mlecznej herbaty i domowego jogurtu [Podróże Manuki, cz. 10]

W Mongolii, ojczyźnie nieustraszonych jeźdźców, miejski tryb życia to tylko jedna z możliwości. Niektórzy wolą spędzać cały rok w stepie… Jak zatem sobie poradzić z wymagającą pogodą i  dlaczego nabiał jest podstawą pielęgnacji pięknej skóry?

Ląduję w piękny, wietrzny dzień w Ułan Batar i szykuję się na wyprawę terenową: moja znajoma, Gerel, obiecała zabrać mnie na wycieczkę przez szeroki, mongolski step. Nawet jedna trzecia współczesnych Mongołów prowadzi dziś nomadyczny tryb życia, więc szykuję się na dużo lokalnych specjałów i nocleg w gerze, zwanym też jurtą, czyli w namiocie pokrytym skórami!

Jogurt na śniadanie… i na twarz

Mongolscy nomadzi jedzą bardzo dużo nabiału: mleko może pochodzić od krów, kóz, koni, a nawet wielbłądów. Domowy jogurt to jeden z podstawowych produktów w codziennej diecie.

Jogurt przyrządza się i je na bieżąco, można więc go przechowywać maksymalnie dwa dni, jeśli nie mamy pod ręką lodówki. Świetnie sprawdza się też w roli maseczki – wystarczy nałożyć go na oczyszczoną twarz na kwadrans. Jogurt rozjaśnia cerę, a w bardziej sfermentowanej wersji pomaga też na trądzik!

Na szczęście, domowy jogurt można zrobić nie tylko na środku stepu: to po prostu mleko ukwaszone dzięki odpowiednim szczepom bakterii. Do podgrzanego mleka dodaje się specjalne kultury bakterii i odstawia w ciepłe miejsce na kilka-kilkanaście godzin. Gęsty, kwaskowy i pyszny – nada się i do jedzenia, i w formie mongolskiej maseczki!

Domowy jogurt można przyrządzić z mleka zwierzęcego, ale także z roślinnego – na przykład, z sojowego.

Nomadyczny tryb życia

W przeciwieństwie do większości Azjatek, Mongołki nie cenią porcelanowo białej cery – do kanonu urody należą rumiane policzki i opalenizna. Wciąż obecny w dzisiejszych czasach koczowniczy styl życia wymaga prawie nieustannego przebywania na świeżym powietrzu i intensywnej aktywności fizycznej. Prosta dieta, złożona z minimalnie przetworzonych produktów, również dobrze wpływa na cerę.

Przenoszenie się z miejsca na miejsce w ciągu roku wymaga minimalistycznego podejścia i w mongolskim gerze faktycznie nic się nie marnuje – zwłaszcza produkty pochodzenia zwierzęcego. Na przykład, z krowich kopyt robi się galaretę podobną do mortadeli, a tłuszcz spod nasady owczego ogona można wykorzystać do nawilżenia skóry. „Ja za nim nie przepadam, ale moja ciocia często go używa i ma piękną cerę!”, mówi Gerel.

Surowy mongolski klimat – upalne lata i mroźne zimy – wymaga szczególnej dbałości o nawilżenie skóry, wystawionej na promienie słoneczne, wiatr czy mróz. Dziś korzysta się także z bardziej typowych, fabrycznych kosmetyków, powstają też lokalne mongolskie firmy produkujące kremy czy peelingi, ale czasem w stepie typowy zwierzęcy tłuszcz okazuje się ostatnią deską ratunku…

W Mongolii panuje surowy klimat: zima trwa kilka miesięcy, podobnie lato, ale za to wiosną step pięknie się zieleni.

I raz jeszcze, nabiał – tym razem w herbacie

„Ale musisz spróbować!”, nalega mama Gerel, równie rumiana i opalona, co jej córka. Mongolska gościnność nie zna granic i kiedy tylko weszliśmy do namiotu, od razu zostałem poczęstowany typową herbatą z mlekiem, zwaną süütej czaj. Można ją zaparzyć w mleku albo dodać mleka już po zaparzeniu – inne dodatki to masło, owczy łój, a przede wszystkim, sól!

Słona herbata to jednak nie jest moja rzecz, wolę taką na słodko – najlepiej z miodem, choćby z moim imiennikiem, miodem manuka – ale co kraj, to obyczaj. Poinstruowany przez Gerel, przyjmuję czarkę w obie ręce i upijam kilka łyków. „Süütej czaj rozgrzewa i świetnie działa… o poranku dzień po imprezie”, mruga do mnie mama Gerel.

Herbata z mlekiem i solą, a czasem także masłem lub innym tłuszczem – to tradycyjny sposób przywitania gościa w mongolskim namiocie.

Na pożegnanie dostaję w prezencie od Gerel jeszcze jeden mongolski specjał: butelkę kumysu, czyli mlecznego napoju alkoholowego. Faktycznie, bez nabiału w Mongolii ani rusz! Rewanżuję się słoiczkiem miodu manuka – może akurat przyda się czasem do herbaty, dla odmiany?

Zdjęcia:

Mleko sojowe: https://pixabay.com/en/soy-milk-soy-soybean-soy-milk-2263942/

Namiot na stepie: https://pixabay.com/en/yurt-mongolia-steppe-altai-486866/

Herbata: https://foter.com/fff/photo/3500358293/cc92124dd9/

Indonezja – kraina różnorodności, ryżu i orzechów [Podróże Manuki, cz. 5]

Indonezja to olbrzymi kraj wyspiarski, pełen różnych grup etnicznych, kultur, religii i języków. Jej mieszkańcy doskonale potrafią wykorzystywać naturalne dobrodziejstwa: przyprawy i zioła to nieodłączna część gotowania, dbania o formę, a także kuracji upiększających! Jak poprawić samopoczucie dzięki tradycyjnemu ziołolecznictwu i co indonezyjska panna młoda stosuje przed ślubem?

Ląduję na Jawie, najbardziej zaludnionej wyspie świata, i wciągam w nozdrza parne powietrze. Przy lotniskowych bramkach czeka na mnie mój znajomy, Hasan, który mieszka w Dżakarcie. Planujemy skoczyć razem na jakieś tradycyjne jedzonko i co nieco pozwiedzać miasto.

Ryż i sos orzechowy, czyli kuchnia, czyli pyszności

Kuchnia indonezyjska odzwierciedla różnorodność mieszkańców archipelagu, ale jej dania łączy jedno: są pyszne. Sekret tkwi w wykorzystywaniu starannie dobranych świeżych ziół i przypraw. Najbardziej sztandarowe danie to nasi goreng, czyli dosłownie „ryż smażony”, do którego dodaje się wedle uznania warzywa, czasem mięso, i obowiązkową dawkę przypraw.

Wyjątkowo smakuje mi też tutejszy sos orzechowy, satay, no i oczywiście ostra pasta sambal oelek. Oj… z tą pastą to chyba przesadziłem… Hasan śmieje się pod nosem, kiedy wypijam całą butelkę wody na raz. Dla podniesienia walorów smakowych dodaję do wody łyżeczkę miodu manuka, który przywiozłem ze sobą z Nowej Zelandii – będzie smakować lepiej i dobrze wpłynie na mój żołądek, pełen indonezyjskich smakołyków.

Szaszłyki z kurczaka w towarzystwie sosu satay, przygotowywanego na bazie orzeszków ziemnych i mleczka kokosowego.

Jamu, tradycyjne indonezyjskie ziołolecznictwo

Wychodzimy z restauracji i na ulicy mijamy starszą kobietę z koszykiem przytroczonym do pleców: dostrzegam w nim kilka tajemniczych butelek. „Ta pani zajmuje się jamu gendong, obnośną sprzedażą jamu”, wyjaśnia mi Hassan. Jamu to tradycyjne indonezyjskie ziołolecznictwo, kultywowane od ponad 1300 lat. Proszki, pigułki, kapsułki, mikstury – każdy znajdzie coś dla siebie i do dzisiaj jest to bardzo popularna forma dbania o siebie.

Najbardziej tradycyjną formą jamu są napary – rozmaite zioła i przyprawy gotuje się w wodzie do uzyskania odpowiedniej konsystencji. Używa się kurkumy, imbiru, lasek cynamonu, liści tamaryndowca i wielu innych naturalnych składników. Kobiety sprzedające jamu na poczekaniu mogą przygotować dla klienta coś specjalnego, na przykład napój na ochłodę albo kojący zmęczenie po całym dniu pracy.

Na podniesienie odporności sprawdzi się na przykład raw jamu: miksujemy kawałek korzenia kurkumy z sokiem z połowy cytryny oraz szklanką wody lub wody kokosowej. Można dodać łyżkę miodu dla poprawienia smaku!

Naturalne napary na bazie ziół, owoców, korzeni czy kory to podstawa tradycyjnej indonezyjskiej medycyny, czyli jamu.

Gorzkie, ale skuteczne: zioło zwane sambiloto

Spośród wielu ziół, używanych w tradycyjnej indonezyjskiej medycynie, można także wyróżnić sambiloto, roślinę zielną pochodzącą z Indii (znana też jako Andrographis paniculata). Podobno świetnie odstrasza komary, więc zaraz decyduję się na kupienie całej butelki naparu, nie cierpię tego bzyczenia!

Sprzedawczyni jamu wyjaśnia mi – a raczej Hasan tłumaczy mi jej wyjaśnienia – że sambiloto szybko wypłukuje się z organizmu, więc trzeba je przyjmować dwa-trzy razy dziennie i przez dłuższy czas. Upijam łyk naparu, uchhh, strasznie gorzki… ale jak to mówią, niesmaczne mikstury ponoć działają lepiej.

Liście sambiloto smakują gorzko, ale działają bardzo skutecznie na różne dolegliwości, a do tego odstraszają insekty!

Nie ma jak na Bali

Kiedy jestem w Indonezji, nie mogę sobie odmówić spędzenia choćby kilku dni na jednej z najbardziej sielankowych wysp świata – Bali. Tutaj moją przewodniczką jest Putri, długowłosa hinduska, która proponuje przejażdżkę rowerami po okolicy. Pedałujemy wytrwale nad brzegiem morza, podziwiając piękno przyrody.

Na Bali, zwanej „wyspą bogów”, bujne zielone górskie zbocza spotykają się z taflą oceanu. Małe wioski i piękne hinduskie świątynie zachwycą każdego odwiedzającego. To właśnie tutaj przybywają ludzie z całego świata, żeby odpocząć i zrelaksować się – zarówno w luksusowych kurortach, jak i w duchowych sanktuariach. Bali to „kochaj” ze słynnej książki „Jedz, módl się, kochaj” Elizabeth Gilbert.

Bali: góry schodzące do oceanu, świątynie… jedno z najbardziej magicznych miejsc na świecie!

Pasta lulur – nie tylko dla panien młodych!

„Czekaj, tylko wstąpię do sklepu po mąkę ryżową, bo chcę zrobić lulur!” – mówi do mnie Putri, zsiadając z roweru. Lulur, jak się dowiaduję, to pasta złuszczająca, tradycyjnie przygotowana dla panien młodych przed ślubem. Dawniej przyszłej małżonce pomagała w tym przez czterdzieści dni cała wioska, dziś raczej trwa to tydzień – i oczywiście nie tylko panny młode mogą się raczyć taką kuracją. Przygotowanie lulur jest naprawdę proste, wystarczą trzy składniki:

• pół szklanki mąki ryżowej (delikatnie złuszcza, rozjaśnia i zmiękcza skórę)
• 2 łyżeczki sproszkowanej kurkumy
• 2 łyżeczki sproszkowanego imbiru (daje zdrową, promienną cerę)

Starannie mieszamy suche składniki i zamykamy w słoiczku – spokojnie starczą na tydzień. Każdego dnia łączymy garść mieszkanki z odrobiną jogurtu lub mleka (kwas mlekowy również nawilży!). Nakładamy na skórę, masujemy, zostawiamy na 10 minut i spłukujemy. Powtarzamy codziennie, aż skończy się nam mieszanka.

Kurkuma, ważny składnik pasty lulur, może być stosowana zarówno na skórę, jak i w składzie rozmaitych nalewek i napojów.

Niech no zerknę do bagażu na mój zestaw indonezyjskich pamiątek… mam kurkumę i imbir, przyda się na domową kurację lulur po powrocie. Zostało mi jeszcze trochę naparu z sambiloto, ale muszę wypatrzyć panią od jamu gendong¸ żeby zrobić zapasy. I koniecznie słoiczek sambal oelek, tylko tym razem będę dodawać mniejsze ilości…

Zdjęcia:

Jedzenie: https://pixabay.com/en/satay-chicken-peanut-sauce-thai-food-3604856/

Bali: https://unsplash.com/photos/jXb9zYeewVU

Kurkuma: https://pixabay.com/en/turmeric-spice-curry-seasoning-2344157/

Ziołowy napar: https://unsplash.com/photos/mRaNok_Ld6s

Sambiloto: https://foter.com/ff/photo/6256831836/2dc2291565/

Filipiny – świat uśmiechu, papai i kokosa [Podróże Manuki, cz. 4]

Pora na kraj wyspiarski – filipiński archipelag to jeden z najpopularniejszych celów podróży turystów z całego świata! Zresztą, nie bez powodu: piaszczyste plaże, przejrzysta woda i gościnni gospodarze robią swoje. Dlaczego Filipińczycy są uważani za wyjątkowo szczęśliwych ludzi i który tutejszy owoc to prawdziwy superfood?

Jeszcze przed przyjazdem zadzwoniłem do mojej dawnej znajomej. Maria, długowłosa piękność, odbiera mnie z lotniska i zawozi do swojej rodzinnej wioski na obrzeżach największej wyspy archipelagu, Luzon, obiecując błogi relaks w cieniu palm.

Dobre samopoczucie zawsze i wszędzie

Ponad siedem tysięcy wysp, długie kilometry plaż, różnorodność fauny i flory… Filipiński archipelag, oblewany przez wody Oceanu Spokojnego, może się wydawać rajem na ziemi. Ten raj niestety często jest narażony na klęski żywiołowe, jak potężne tajfuny. Jednak mimo wyzwań rzucanych przez matkę naturę Filipińczycy są uważani za jeden z najszczęśliwszych i najbardziej beztroskich narodów na świecie.

Nie rozpamiętują przeszłości, potrafią cieszyć się swoim towarzystwem, a do tego czerpią radość z prostych rzeczy. Opiekują się sobą nawzajem, bardzo dbają o relacje rodzinne… i potrafią bez wielkich ceremoniałów i funduszy zorganizować wspaniałą fiestę. Gościnni i życzliwi dla przybyszy, także dla turystów.

Palmy, biały piaseczek i spokojne wody Pacyfiku – to wszystko czyni filipińskie plaże prawdziwym rajem na ziemi.

Przyjeżdżamy do rodzinnej wioski Marii – wszędzie dookoła małe drewniane chaty z paleniskiem na zewnątrz i bezpiecznym schronieniem przed deszczem pod dachem. Może nie wygląda to imponująco, ale mieszkańcom wystarcza aż nadto.

Wokół pełno ludzi, słychać rozmowy i śmiech, przed każdym domostwem stoi ławeczka, która aż prosi się o krótki odpoczynek i rozmowę z gospodarzem. Bardzo mi tu dobrze. Wszyscy mnie witają ciepło i machają do Marii, która prowadzi mnie do domu swojej babci. Przedstawiam się całej rodzinie i czuję lekko pikantny zapach, płynący z kociołka… Oho, chyba coś będziemy jeść!

Filipińczycy są uważani za jeden z najszczęśliwszych narodów na ziemi – potrafią się cieszyć drobiazgami i doceniać to, co mają dookoła.

Nie ma jak adobo, czyli filipińskie przysmaki

Babcia Marii, cała w uśmiechach, częstuje mnie adobo – chyba najbardziej rozpowszechnionym filipińskim daniem. „Adobo” to właściwie nazwa sposobu gotowania, chodzi o przygotowanie czegoś w marynacie z octu, soli, pieprzu, czosnku, sosu sojowego i przypraw. Chyba najbardziej lubię kurczaka adobo podanego z ryżem… dawniej chodziło po prostu o zakonserwowanie mięsa przed zepsuciem, a dziś to ważny element tradycji.

Pysznej tradycji, dodajmy! Filipińczycy mają też szczęście, jeśli chodzi o warzywa i owoce – dzięki korzystnemu klimatowi rośnie tu mnóstwo pysznych i zdrowych smakołyków. Do najzdrowszych należy między innymi talong, czyli bakłażan, a także awokado, słodki ziemniak… i, oczywiście, kokos!

Niegdyś sposób konserwowania mięsa, dziś – ulubione danie Filipińczyków, czyli adobo.

Kokos, superfood rodem z Filipin

„A może kokosa na deser?”, mówi do mnie młodszy brat Marii, wyciągając w moją stronę charakterystyczną, włochatą kulę. Przemysł kokosowy stanowi ważną część filipińskiej gospodarki. Nic dziwnego, palm tutaj pod dostatkiem, a ten owoc to prawdziwe superfood: nie sposób wyliczyć wszystkich jego dobrodziejstw dla organizmu.

Każda część kokosa ma swoje zastosowanie. Woda kokosowa przyda się sportowcom podczas wysiłku, zaś olej kokosowy sprawdzi się w kuchni oraz jako naturalny kosmetyk. Nawilża, pomaga w problemach skórnych, zastąpi płyn do demakijażu, a wymieszany z proszkiem do pieczenia zadziała jako  pasta do zębów. A świeży kokos na deser smakuje po prostu wyśmienicie!

Chcę się zrewanżować moim gospodarzom i wyciągam z plecaka słoik Miodu Manuka – mojego imiennika – który przywiozłem ze sobą jako prezent prosto z Nowej Zelandii. Krzew manuka ma mnóstwo zastosowań, na przykład Maorysi stosowali jego liście do łagodzenia gorączki, a sam miód z nektaru kwiatów manuka posiada wiele naturalnych walorów.

Palma pierwszeństwa dla tego, kto wymieni wszystkie zbawienne właściwości kokosa!

Naturalne rozjaśnianie skóry

Filipinki, tak jak wiele innych dam w Azji, chciałyby mieć piękną, jasną cerę… natura na szczęście śpieszy im z pomocą! Maria podsuwa mi pod nos dojrzałą, soczystą papaję, która nie tylko bosko pachnie i smakuje, ale może pomóc w rozjaśnieniu przebarwień i miejsc, które na naszej skórze z natury są ciemniejsze, jak choćby łokcie czy kolana.

„Mus z papai działa jak najlepsza maseczka, wystarczy nałożyć na 10 minut i gotowe!”, śmieje się Maria, przekrawając owoc na pół. To prawda, enzymy i kwasy zawarte w papai zmniejszają pigmentację i wygładzają skórę. Co więcej, przygotowanie musu to łatwizna: wystarczy wydłubać miąższ i lekko go „rozciapać”, można też go zmiksować, żeby był gładszy.

Na włosy z kolei znakomicie działa płukanka z kory pnącza znanego jako gugo: ten naturalny szampon przyspiesza wzrost włosów i pielęgnuje skórę głowy. Przygotowuje się go podobnie jak herbatę, zaparzając kawałki kory w gorącej wodzie przez kilka-kilkanaście minut.

Równikowy, ciepły i wilgotny klimat Filipin sprzyja różnorodności pysznych owoców – część z nich, jak papaja, sprawdzi się jako przysmak i jako… kosmetyk!

Żal opuszczać Filipiny i wyjeżdżać z miejsca, gdzie wszyscy wydają się pogodni i optymistycznie patrzą w przyszłość… takie nastawienie chciałbym wywieźć ze sobą z archipelagu! A do tego kilka słojów z olejem kokosowym i przepis na kurczaka adobo, sekretna receptura babci Marii. Pochwalę się znajomym w domu, a co!

Zdjęcia:

Plaża: https://pixabay.com/en/white-sandy-beach-philippines-928100/

Dzieci tańczące: https://unsplash.com/photos/0kUCCQm1VE4

Adobo kurczak: https://pixabay.com/en/adobo-chicken-pork-exotic-food-2098032/

Kokos: https://pixabay.com/en/food-coconut-fruit-healthy-3062139/

Papaja: https://pixabay.com/en/papaya-tropical-fruit-pawpaw-ripe-771145/

Kokosowy filmik: https://www.youtube.com/watch?v=-lPSvacnIcs